شرح روز

حملات و درگیری‌های زمینی

جبهه جنوبی

با وجود آتش سنگین دیروز بر روی آبادان که حدود 18 شهید و تعداد زیادی مجروح به جای گذاشت و ادامه آتش‌سوزی پالایشگاه، امروز اوضاع آبادان آرام بود و تجاوزات هواپیمائی دشمن در بعدازظهر نیز تلفات چندانی به بار نیاورد.

گزارش سپاه خوزستان از خرمشهر حاکی است که: «نیروهای سبک عراقی در روستای مندوان، 3 کیلومتری خرمشهر و نیروهای سنگین آنها در روستای عرایض، 8 کیلومتری خرمشهر، مستقر شده‌اند و محل استقرار نیروهای سبک خودی در پاسگاه دوربند و نیروهای سنگین درصد دستگاه است. درادامه درگیری در اطراف خرمشهر، عراقی‌ها تا 5 کیلومتر بعد از راه‌آهن عقب‌نشینی کرده‌اند. حتی پل‌نوبه تصرف نیروهای خودی درآمده است.»

در محور اهواز، به گزارش سپاه خوزستان «نیروهای عراقی از صبح امروز وارد روستای هردان، 30 کیلومتری جنوب غربی اهواز شدند و توپخانه و تانک‌هایشان را در این روستا مستقر کرده‌اند و با اجرای آتش روی بخش جنوبی غربی اهواز، خسارات قابل توجهی به بار آورده‌اند. تعداد تانک‌های دشمن در این منطقه 50 تا 80 دستگاه ذکر شده است. در شمال غرب اهواز، وضع پادگان حمیدیه از نظر سلاح سنگین مناسب نیست و نیروهای عراقی از سمت جنوبی پادگان عبور کرده، اطراف جنگل مستقر شده‌اند.»

در محور سوسنگرد، طبق اعلام استانداری خوزستان: «نیروهای دشمن روز گذشته از طریق سبحانیه به رودخانه‌ی کرخه نزدیک شده، قصد ساختن پل و ورود به سوسنگرد را داشتند که با تلاش نیروی هوایی ارتش عقب رانده شدند.»

به گزارش سپاه خوزستان: «از صبح امروز فعالیت دشمن در این محور افزایش یافته و اجرای آتش سنگین روی شهر شروع شده است، به طوری که بسیاری از تأسیسات و ساختمان‌ها اعم از نظامی و اقتصادی و... ویران شده است. اسلحه‌های موجود بین مردم پخش شده و عده‌ای از مردم هم کوچ کرده‌اند. هنگام بعدازظهر اطراف شهر در محاصره نیروهای عراقی درآمده است. تلاش اصلی دشمن تعبیه پل روی رودخانه است.»

بنا به‌گزارش شهربانی سوسنگرد: «نزدیک ظهر حدود 200 تانک دشمن در 5 کیلومتری سوسنگرد پشت رودخانه کرخه در حال زدن پل بودند که نیروهای خودی آنها را عقب راندند.»

از بعدازظهر وضعیت محور و شهر سوسنگرد وخیم‌تر شد، ژاندارمری ساعت 16/15 اعلام کرد: «نیروهای متجاوز به سوسنگرد وارد شده‌اند و رزم‌تن با نیروهای خودی در جریان است و ارتباط رادیویی قطع گردیده است.»

آخرین خبر درساعت 19/30 از سپاه اهواز حاکی است: «سوسنگرد تخلیه شده است و اطراف آن را نیروهای عراقی محاصره کرده‌اند. ارتش عراق رودخانه را دور زده و با عبور از آن به طرف اهواز درحرکت است. اهواز نزدیک به محاصره است.»

در محور هویزه طی مقابله‌ای که توسط توپخانه‌های خودی صورت گرفت، نیروهای دشمن حدود25 کیلومتر عقب‌نشینی کردند.

در محور اندیمشک، تلاش دشمن برای دست‌یابی به این شهر افزایش یافته است. به گزارش سپاه خوزستان: «ساعت 10 صبح امروز تیپ زرهی دزفول از جسر نادری عقب‌نشینی کرده است. نیروهای خودی در جنگل‌های شوش مستقر شده‌اند.»

طبق گزارش شهربانی اندیمشک: «تانک‌ها و نفربرهای خودی که از منطقه نبرد به طرف پادگان در حال حرکت بودند، اعلام کرده‌اند که 4 روز است می‌جنگیم، ولی به ما کمک نرسیده و ناچار پل کرخه را منهدم کرده، عقب‌نشینی کردیم.»

سپاه دزفول در ساعت 16 اعلام کرد: «نیروهای عراقی در 10 کیلومتری اندیمشک هستند و دزفول در تیررس توپ‌های عراقی است، ساعتی بعد خمپاره‌های دشمن شروع به اجرای آتش روی شهر و اطراف آن کردند. از عصر امروز نیروهای نظامی و مردمی در تقاطع اندیمشک دزفول سنگر‌بندی کرده، آماده نبرد شده‌اند.»

با نزدیک شدن نیروهای عراقی به اندیمشک و دزفول، از سوی مسئولین نظامی و غیرنظامی منطقه نسبت به سقوط و دستیبابی دشمن به دو منطقه مهم نظامی پایگاه هوایی دزفول و پایگاه دو کوهه اندیمشک و قطع جاده ارتباطی خوزستان، به انحاء مختلف هشدار داده می‌شود. فرماندار دزفول ضمن گزارشی اعلام کرد: «تیپ زرهی دزفول تاکنون 3 بار مجبور به عقب‌نشینی شده و در حال حاضرفقط 4 تانک و یک قبضه توپ در اختیار دارد، در حالی که دشمن در این محور حدود 200 تانک دراختیار دارد و توپخانه آنها از توان بالایی برخوردار است.»

نیروهای نظامی برای جلوگیری از دستیابی دشمن به تجهیزات و اسناد مهم درصدد تخلیه این امکانات برآمده‌اند. بعدازظهر امروز نیز در کمیسیونی از مقامات مسئول پایگاه دزفول و نماینده امام، در مورد تخریب پایگاه در صورت پیشروی نیروی دشمن، تصمیم‌گیری شد.

جبهه میانی

در ابتدای این جبهه، گزارش از تخلیه دهلران و احتمال سقوط آن رسیده است.

در محورهای گیلان‌غرب، سرپل‌ذهاب و قصرشیرین و همچنین دیگر نقاط این منطقه درگیری با دشمن ادامه دارد.

طبق اعلام سپاه غرب: «تانک‌های عراقی گیلان‌غرب را محاصره کرده‌اند: گزارش بعدی (ساعت 17/20)، حاکی است که با وجود انهدام تعدادی از این تانک‌ها، هم‌اکنون از طرف گیلان‌غرب در نزدیکی تنگه حاجیان در حال پیشروی هستند.»

در محور سرپل‌ذهاب درگیری شدید‌تر است و به گزارش اطلاعات سپاه: «6 تانک دشمن به محاصره نیروهای خودی درآمده و برادران در حال کوبیدن و انهدام آنها هستند. تا عصر امروز با کمک برادران هوانیروز حدود 30 تانک دشمن منهدم و از کار افتاده است. همچنین 46 اسیر، یک کامیون مهمات و 2 تانکر سوخت به غنیمت گرفته شد و چند تانک و توپ نیروهای خودی منهدم گردید.»

بنا به گزارشی: «با اینکه دشمن از قدرت تانک‌های زیادی برخوردار بود، موفق نشد حلقه محاصره را بشکند و از طرف باویسی مجبور به عقب‌نشینی شد.»

در محور قصرشیرین، جهت عقب‌راندن دشمن از شهر قصرشیرین، نیروهای خودی به مقابله با نیروهای عراقی و اجرای آتش روی مواضع آنها ادامه دادند و مقداری به سمت قصرشیرین پیشروی کردند.

به گزارش سپاه غرب: «در محور جوانرود ارتش عراق خان‌شور را تصرف کرده و برادران پاسدارعقب‌نشینی کرده‌اند و اکنون در منطقه قلقله هستند و احتیاج شدید به پشتیبانی هوایی دارند.» همین منبع 2 ساعت بعد اعلام می‌کند: «سپاه جوانرود مستقر در قلقله به مدت 1/5 ساعت تقاضای کمک هوایی کرد که تاکنون ترتیب اثر داده نشده است. برای نجات جان 200 انسان تقاضای کمک داریم و طبق آخرین خبر قلقله سقوط کرد.»

استاندار کردستان طی گزارشی به قرارگاه مقدم غرب اعلام کرد: «1 افراد ارتش جوانرود را تخلیه کرده‌اند و مهاجمین عراقی قصد دارند از راه باباجانی و کوه‌شاهو و دالاهو به جوانرود حمله نمایند. 2 هزار نفر در دالاهو به گهواره، پشت اسلام‌آباد غرب وارد شده‌اند و قصد دارند از گورزان و سنجابی به کرمانشاه حمله کنند.»

حملات و درگیری‌های هوایی

بوشهر: بعدازظهر امروز چند هواپیمای دشمن، هشت راکت به پایگاه ششم هوایی پرتاب کردند. سه میگ عراقی توسط جنگنده‌های ارتش سرنگون شد.

خارک: در ساعت 6 بامداد، در حمله میگ‌های عراقی به خارک، یک میگ دشمن سرنگون شد و باقی ناموفق بازگشتند.

دو گنبدان: دو میگ عراقی بین ساعتهای 21 تا 23 به تاسیسات نفتی «گره» (150 کیلومتریدو گنبدان) که قلب خروجی نفت ایران است، حمله کردند.

آبادان: امروز آبادان چند بار مورد حمله هواپیماهای دشمن قرار گرفت.

دزفول: ساعت 6/50، هواپیماهای عراقی حوالی پمپ بنزین را بمباران کردند. در ساعت 08/30، دو جنگنده عراقی در بیابان‌های دزفول سرنگون شد.

کرمانشاه: در ساعت 18/20، چهار میگ به حریم فضایی کرمانشاه تجاوز کردند که یک فروند آنها سرنگون و بقیه مجبور به فرار شدند.

اسلام‌آباد: ساعت 16 چند میگ به فضای اسلام‌آباد تجاوز کردند که با مقابله آتشبارها مجبور به فرار شدند.

ارومیه: ساعت 19/10، دو میگ به فضای ارومیه تجاوز کردند که با مقابله آتشبارها مجبور به فرار شدند.

خلاصه اطلاعیه‌های نظامی ستاد مشترک ارتش

اطلاعیه 80

... برابر اطلاع رسیده، رزمندگان دلیر ارتش جمهوری‌اسلامی ایران در بامداد امروز (59/7/6)، به ستون زرهی ارتش عراق در محور قصرشیرین گیلان‌غرب حمله سنگینی کرده و تعداد زیادی از تانک‌های دشمن را نابود کردند. در پی این حملات... مردم غیور گیلان‌غرب به پشتیبانی برادران سرباز خود شتافته، باقیمانده ستون دشمن را قلع و قمع کردند... ضمناً با تشکر از مردم گیلان‌غرب و حومه، به علت مشکوک بودن منطقه به گازهای شیمیایی، در تعقیب دشمن احتیاط لازم را بنمایند.

اطلاعیه 82... اینک که خلبان نیروی هوایی ارتش در خاک عراق هدف‌های نظامی را از بین برده و می‌برند، خلبانان جانباز هوانیروز نیز تعرض شدید خود را به یگان‌های دشمن که در خاک وطن عزیزمان نفوذ کرده‌اند، آغاز کرده، تعداد زیادی از تانک‌های دشمن را در خوزستان و گیلان‌غرب از بین برده‌اند...

اطلاعیه 84... در ساعت 19 امشب (59/7/6)، چهار میگ عراقی به کرمانشاه حمله کردند که براثر آتش توپخانه ضدهوایی یک میگ سرنگون شد و خلبان آن دستگیر گردید. همچنین 62 تن نیروهای متجاوزعراقی در غرب کشور اسیر شدند.

اطلاعیه 85... روز 59/7/6، میگ‌های عراقی به بوشهر و جزیره خارک حمله کردند که 3 میگ توسط هواپیماهای شکاری نیروی هوایی و یک میگ به وسیله یکی از ناوهای نیروی دریایی ارتش سرنگون شد. در این حمله یک نفر شهید و یک نفر مجروح شد.

اطلاعیه 86... دلاوران گارد ساحلی جنوب با همکاری رزمندگان ژاندارمری و جنگجویان ارتش، بامداد روز 59/8/6 مواضع دشمن را در مناطق بیشه، قسله و فاو زیر آتش قرار داده، یک انبار مهمات در بندر فاو، یک دکل رادار و تعدادی مخزن سوخت را منهدم ساخته، خسارات قابل ملاحظه‌ای به دشمن واردکردند.

قسمتی از اطلاعیه 163

... اقدامات نیروهای هوایی در مورخ 59/7/6: 1 صنایع نفتی شمال شرقی اربیل، منابع نفتی شمال سلیمانیه و یک مجتمع پتروشیمی مورد حمله واقع و خسارات زیادی به آنها وارد شد. 2 تأسیسات صنعتی شمال موصل، یک پاسگاه و یک رادار منهدم گردید. 3 به پادگان نوشیروان و پادگان جنوب سلیمانیه خساراتی وارد شد. 4 به انبارهای مهمات و تأسیسات نظامی پادگان حاجی‌عمران صدمات زیادی وارد شد. 5 چهار فروند از هواپیماهای متجاوز عراقی سرنگون شدند.

خلاصه بیانیه‌های نظامی عراق

بیانیه 46

در ساعت 8/30 صبح امروز 28 سپتامبر 1980 (59/7/6)، نیروهای عراقی پس از نبردهای شدید با نیروهای رژیم خمینی که مایوسانه تلاش می‌کنند مانع پیشروی نیروهای ما شوند، وارد گیلانغرب شدند.

بیانیه 48

... جریان حملات هواپیماهای دشمن مجوس به شرح زیر است:

1 در ساعت 6/05 هواپیماهای دشمن به شهر موصل حمله کردند که یکی از آنها سرنگون شد.

2 در ساعت 6/10 و ساعت 10/50 و ساعت 10/28 امروز هواپیماهای دشمن به تاسیسات غیرنظامی شهر سلیمانیه حمله بردند که یکی از آنها سرنگون شد. در این حملات 17 غیرنظامی زخمی و چند اتومبیل منهدم شد.

3 ساعت 10/35، تأسیسات نظامی در بصره مورد هجوم هواپیماهای دشمن قرارگرفت که تلفات جانی وارد نشد.

4 در نبردهایی که امروز از سوی نیروی زمینی با دشمن فارسی در اطراف دزفول جریان داشت، آتشبارهای ما 3 فروند از هواپیماهای دشمن را سرنگون ساختند و این علاوه بر چهار فروندی است که بعدازظهر دیروز در قسمت جنوبی جبهه سرنگون شد.

بازتاب حملات و درگیری‌ها

خبرگزاری آسوشیتدپرس: فرماندهی نظامی عراق با صدور اطلاعیه‌ای خاطرنشان ساخت که عملیات تسخیر منطقه اهواز در جریان است و نیروهای عراقی از طرف اعراب این شهر به عنوان نیروهای آزادی‌بخش مورد استقبال قرار گرفته‌اند.

ایران مجدداً تایید کرده که اهواز همچنان در اختیار ایران است و مقاومت می‌کند. اگر ادعای عراق در مورد سقوط اهواز صحت داشته باشد، شبکه حیاتی خطوط انتقال نفت در جنوب غربی ایران و بخش اعظم استان خوزستان تحت کنترل عراق درآمده است. اهواز مرکز اعصاب صنایع نفت ایران محسوب می‌شود.

خبرگزاری یونایتدپرس: خبرنگار یونایتدپرس که تا یک میلی خرمشهر از صحنه پیکار دیدار کرده، روز گذشته در گزارش خود نوشت: عراقی‌ها در جنگ به پیروزی دست یافته‌اند و به نظر می‌رسد برای تصرف خرمشهر پیش می‌روند.

رادیو لندن: بنا به گفته ایران 29 غیرنظامی در جریان حمله به اهواز شهید و نزدیک به 130 تن مجروح شدند. ایران این خبر را که عراقی‌ها شهر دزفول را تصرف کرده‌اند، تکذیب کرد. خرمشهر دیروز زیرباران شدید راکت و توپخانه عراق قرار داشت، ولی ایران گفت: حمله عراقی‌ها را دفع کرده است.

رادیو اسرائیل:... خبرگزاری رویتر گزارش می‌دهد که شهر اهواز به تصرف عراقی‌ها درنیامده و گزارش‌های رادیو بغداد ساختگی بوده است.

رادیو کویت: خبرنگار روزنامه انگلیسی ساندی تایمز تأکید کرد که خرمشهر به طور کامل تحت کنترل نیروهای عراقی درآمده و اوضاع این شهر آرام است. وی گفت با تانک‌های عراقی وارد این شهر شده و در آن شهر قدم زده است.

خبرگزاری آسوشیتدپرس: در حالیکه نشانه‌ای از کوشش‌های جهانی برای قطع جنگ یک هفته‌ای ایران و عراق نیست، عراق اعلام کرد نیروهایش برای مستحکم‌کردن محاصره خود بر بخش اصلی نفت‌خیزایران به پیشروی ادامه می‌دهند. عراق اعلام کرد یک شهر دیگر واقع در 300 مایلی شمال جبهه را به اشغال خود درآورده و افزود نیروهای آن کشور در نزدیکی پایگاه هوایی استراتژیک شهر دزفول قرار دارند. به موجب اعلامیه عراق، سربازان و ادوات زرهی این کشور از رودخانه کرخه، آخرین خط دفاعی دزفول عبور کرده‌اند.

رادیو لندن: عراقی‌ها می‌گویند شهر کوچک گیلان‌غرب را به تصرف خود درآورده‌اند. یک مقام محلی ایران این ادعا را تکذیب کرد و به خبرنگار رویتر گفت نیروهای ایرانی در 8 کیلومتری گیلان‌غرب به جنگ با عراقی‌ها مشغولند. ایران قبلاً گفته بود که نیروی هوایی ایران دست به حملات شدیدی در این منطقه زده و تعداد زیادی از تانک‌های عراقی را منهدم ساخته است.

رادیو آمریکا: خبرهایی که در مورد جنگ ایران و عراق می‌رسد، ضد و نقیض است و هریک از طرفین خبر از پیروزی‌های خود می‌دهند. از چندین ماه پیش دولت ایران خبرنگاران خارجی را از این کشور اخراج کرده و بیشتر خبرهایی که از ایران می‌رسد، اظهار‌نظر مقامات ایرانی است که از رادیوی آن کشور پخش می‌شود یا از تلکس خبری انتشار می‌یابد.

رادیو آمریکا: جت‌های جنگنده ایران در حمله به شهرهای شمالی کرکوک و موصل به یک مجتمع گازطبیعی آسیب رساندند. هواپیماهای عراقی نیز مجدداً پالایشگاه آبادان و مراکز بارگیری نفت ایران را در بندر خارک بمباران کردند. به گفته رادیو بغداد هواپیماهای کوچک‌تر، شش پایگاه ایران را بمباران کردند.

رادیو اسرائیل: رادیو تهران گزارش داد هواپیماهای ایران دیشب منطقه قصرشیرین را که به تصرف عراقی‌ها درآمده، بمباران کردند. همچنین هواپیماهای ایرانی نیروهای عراقی را در جنوب غربی ایران بمباران کردند. طبق اظهار تهران تأسیسات نفت کرکوک در شمال عراق به کلی ویران شده است. افسر ارشد بخش اطلاعات ارتش اسرائیل گفت: معلوم شد ایران از لحاظ نیروی دریایی بر عراق برتری دارد، در حالی که عراق نیروی زمینی و زرهی زیادی را وارد میدان کرده است... نیروی هوایی ایران بر نیروی هوایی عراق اندکی برتری دارد.

خبرگزاری یونایتدپرس: عراق ادعا کرد خسارات فراوانی به پایگاه‌های دریایی ایران در خرمشهر وارد کرده است.

جمهوری‌اسلامی ایران (اوضاع داخلی، مواضع و...)

رئیس مجلس شورای اسلامی (آقای هاشمی) در دیدار با سفیر کره شمالی: این جنگ را آمریکا از طریق دولت مزدور عراق به ما تحمیل کرده است. ما می‌خواهیم مردم عراق حکومت صدام را ساقط کنند.

حجت‌الاسلام سید احمد خمینی در ملاقات با یاسر عرفات: ما با عراق نمی‌جنگیم، ما در حقیقت با امریکا می‌جنگیم...

آنچه من از شما توقع دارم، این است که شما (یاسر عرفات) موضع خود را بدون هرگونه برخورد سیاسی روشن بیان دارید... شما به هیچ وجه صلاحتان نیست حرف مذاکره و چیزهای دیگر بزنید که یقین دارم نمی‌زنید.

مهدی کمالی کاردار ایران در بیروت: ایران در صورت شکست در جنگ که احتمال آن نمی‌رود، حوزه‌های نفتی خلیج‌فارس را به آتش خواهد کشید... چنانچه دیگر کشورها به کمک عراق نشتابند، این کشور به هیچ‌وجه قادر نخواهد بود ایستادگی کند... ایران هرگونه مذاکره یا صلح با عراق را رد می‌کند، زیرا ما اینک در موقعیت بهتری قرار داریم به علاوه توطئه صلح از سوی ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی، از ترس آنها به خاطر از دست دادن منافع‌شان در این منطقه ناشی می‌شود.

مواضع و اقدامات ضدانقلاب

روزنامه نیویورک تایمز: ژنرال‌های ایرانی که پس از انقلاب از ایران گریخته‌اند، اطلاعات جنگی در اختیار عراقی‌ها قرار داده‌اند.

شاپور بختیار از ایرانیان خواست تا قبل از سروسامان دادن به جنگ با عراق، حکومت آیت‌الله خمینی را سرنگون سازند.

رادیو صدای آزاد: همه می‌دانند که در جنگ دو عامل اساسی یعنی آمادگی رزمی و آمادگی روحی ضامن پاسداری و در نهایت پیروزی محسوب می‌شود، دو عاملی که ارتش ایران فاقد آن است، بنابراین اعزام سربازان ایران به جبهه جنگ چیزی جز اجرای حکم قتل عام آنها نیست.

عراق (اوضاع داخلی، مواضع و...)

معاون‌نخست‌وزیر عراق: ما چشم طمع به ایران ندوخته‌ایم، زیرا خاک و ثروت‌های ملی عراق برای ملت عراق کافی است. امّا ناچاریم به خاطر برقراری صلح و حسن همجواری میان ایران و کشورهای منطقه و نشاندن حکمرانان ایران به جای خود به جنگ بپردازیم.

وزیر خارجه عراق: تا وقتی ایران با مرزهای 1913 بین دو کشور موافقت نکرده، عراق آتش‌بس را برای متوقف ساختن جنگ مرزی یک هفته‌ای با ایران نخواهد پذیرفت (در موافقت‌نامه 1913 مرز دوکشور ساحل‌شرقی‌ شط‌العرب است). وی همچنین گفت: عراق نگران است که حملات هوایی ایران به تأسیسات نفتی عراق در توانایی عراق برای جنگیدن وقفه ایجاد کند.

وزیر دفاع عراق: ارتش عراق هنوز به طور کامل درگیر نشده است. وزیر دفاع عراق، عدنان خیراله، اتهامات ایران را مبنی‌بر این که چند کشور عربی حوزه خلیج‌فارس در کنار نیروهای مسلح عراق می‌جنگند، رد کرد.

نماینده دائمی عراق در سازمان‌ملل: آمریکا در وضع فعلی و با توجه به این که مدتها منتظر فرصت بوده است، احتمالاً در خلیج‌فارس دخالت خواهد کرد، امّا عراق با دخالت بیگانه مقابله خواهد کرد... یکی از اهداف اساسی ارتش عراق این است که ایرانیان را مجبور به عقب‌نشینی از تنگه هرمز کند و از بسته شدن تنگه جلوگیری نماید. این اهداف طی روزهای آینده به تحقق خواهد پیوست.

سازمان بازاریابی نفت عراق اعلام کرد: صدور نفت تا مرمت تأسیسات نفتی متوقف است و احتمال مرمت خرابی‌ها تا پایان ضعیف است.

در اثر خرابکاری در خط لوله‌ای که نفت عراق را به بندر ترکیه در مدیترانه منتقل می‌کند، انتقال نفت متوقف شده است. از طریق این لوله، عراق سالانه 35 میلیون تن نفت خام به خارج صادر می‌کرد.

تلاش‌های صلح

بیانیه دبیرکل ملل متحد (والدهایم): در 22 سپتامبر پس از وقوع اولین برخورد، من از طرفی نخواستم به جنگ خاتمه دهند. در همان روز به نمایندگان دو کشور پیشنهاد کردم از امکانات سازمان ملل برای حل اختلافات استفاده کنند.

در 23 سپتامبر، از رئیس شورای امنیت خواستم با توجه به تشدید برخوردها، یک جلسه مشورتی ترتیب دهد.

در 24 سپتامبر، پیامی کتبی به روسای ایران و عراق ارسال کردم و تقاضای قبلی خود را تکرار کردم. در غروب 24 سپتامبر، نماینده عراق وارد نیویورک شد و من چند نوبت با او گفتگو کردم. همچنین با کاردار ایران و رئیس‌جمهور ایران تماس تلفنی داشتم.

در 25 سپتامبر، جوابی از رئیس‌جمهور عراق به دستم رسید. در غروب 25 سپتامبر نمایندگان نروژو بلژیک تقاضای تشکیل جلسه رسمی شورای امنیت را ارائه دادند.

اجلاس شورای امنیت بعدازظهر امروز پس از جلسه کنفرانس اسلامی تشکیل می‌شود.

شورای امنیت سازمان‌ ملل متحد شب گذشته گفتگو پیرامون جنگ ایران و عراق را آغاز کرد. مک‌هنری، نماینده آمریکا در پاسخ تقاضای عصمت کتانی، نماینده عراق که درخواست تعویق اجلاس را کرده بود، گفت: هیچ‌گونه تأخیری در این مورد نباید صورت بگیرد.

قطعنامه 479 شورای امنیت، 28 سپتامبر (59/7/6) با توجه به این که دولت‌های عضو متعهدند در روابط بین‌الملل از تهدید یا کاربرد زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر دولتی خودداری کنند و با توجه به این که طبق ماده 24 منشور شورای امنیت، مسئولیت اولیه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را برعهده دارد، با اظهار نگرانی عمیق درباره وضعیت رو به گسترش میان ایران و عراق:

1 از ایران و عراق می‌خواهد بلافاصله از توسل بیشتر به قوه قهریه بپرهیزند و اختلافات خود را مسالمت‌آمیز طبق اصول عدالت و حقوق بین‌الملل حل نمایند.

2 از هر دو کشور می‌خواهد هر‌‌گونه پیشنهاد میانجی‌گری یا سازش یا توسل به سازمان‌های منطقه‌ای را که می‌تواند منشور را تسهیل سازد، بپذیرد.

3 از کلیه کشورهای عضو می‌خواهد نهایت خویشتن‌داری را مراعات نمایند و از هر عملی که منجر به افزایش برخورد شود، بپرهیزند.

4 از تلاش‌های دبیرکل و پیشنهاد در مورد بهبود این وضعیت پشتیبانی می‌کند.

5 از دبیرکل می‌خواهد ظرف 48 ساعت گزارشی به شورای امنیت تسلیم نماید.

نمایندگان کشورهای اسلامی که در سازمان‌ملل متحد جلسه تشکیل داده بودند، نگرانی خود را از اوضاع منطقه ابراز داشتند و موافقت کردند به ایران و عراق هیأت‌های حسن‌نیت اعزام کنند.

یاسر عرفات، ژنرال ضیاالحق، رئیس کنفرانس اسلامی و حبیب شطی دبیرکل کنفرانس اسلامی با رئیس‌جمهور (بنی‌صدر) دیدار و گفتگو کردند. در این دیدار رئیس و دبیرکل کنفرانس اسلامی یادآور شدند که جنگ ایران و عراق به توانایی‌های دو کشور و دنیای اسلام لطمه می‌زند و خواستار پایان هرچه سریعتر آن شدند. رئیس جمهور گفت: تا بیرون راندن آخرین متجاوز از مرزهای خود با تمام قدرت به نبرد ادامه خواهیم داد و اجازه نمی‌دهیم مرزهای ما مورد تجاوز قرار گیرد.

تلاش‌های دیپلماتیک یاسرعرفات، رهبر ساف و ضیاءالحق و حبیب شطی، دبیرکل کنفرانس اسلامی برای میانجی‌گری بین عراق و ایران به جایی نرسیده است. علت عدم موفقیت آنها این است که رهبران دو کشور حاضر نیستند صحبت‌های یکدیگر را بشنوند. رئیس جمهور و نخست‌وزیر ایران در گفتگو با یاسر عرفات و ضیاءالحق و شطی اظهار داشتند که بین حق و باطل میانجی‌گری معنا ندارد.

آقاشاهی نماینده سازمان کنفرانس اسلامی: هدف کمیسیون صلح کنفرانس اسلامی میانجی‌گری نیست، بلکه بررسی نظریات دو طرف و کمک به آغاز مذاکره میان تهران و بغداد است.

کشورهای غیرمتعد در سازمان‌ملل با حمایت شوروی کوشیدند تا پایان ماموریت ضیاءالحق، شورای امنیت را از دست زدن به هرگونه اقدامی منصرف نمایند.

فیدل کاسترو رئیس جنبش عدم‌تعهد: وضع در خاورمیانه بسیار خطرناک است... وزیر امورخارجه ما (کوبا) به ماموریت میانجی‌گری میان تهران و بغداد ادامه می‌دهد... جنگ می‌تواند حوادث ناگواری برای کشورهای در حال توسعه که فاقد منابع نفتی هستند، ایجاد کند.

آقای هاشمی رفسنجانی: ما جنگ را شروع نکرده‌ایم که پیشنهاد آتش‌بس یا چیز دیگری از این قبیل بدهیم یا بگیریم. این عراق بوده که تجاوز کرده و اولین کاری که باید بشود، این است که رفع تجاوز بشود و آنها را از تجاوزشان دست بردارند، بعد مسائلی که بین ما مطرح است، قابل مذاکره است. آقای رجائی نخست وزیر: ما به هیچ وجه بحث سیاسی و مذاکره کسی را که بخواهد ما را به مذاکره تشویق کند، نمی‌پذیریم.

نماینده عراق در سازمان‌ملل گفت که دولتش پیشنهاد میانجی‌گری را پذیرفته و وی این موضوع را به اطلاع رئیس شورای امنیت رسانده است.

مواضع و اقدامات کشورها

معاون رئیس جمهور آمریکا: آمریکا همچنان در جنگ ایران و عراق بی‌طرف است. وی از دو کشور خواست هرچه زودتر به جنگ پایان دهند.

وزیر جنگ آمریکا: واشنگتن آماده است برای تأمین منافع خود در خاورمیانه به هر اقدامی، ازجمله عملیات نظامی دست بزند. نماینده آمریکا در سازمان‌ملل ضمن ابراز نارضایتی از تعویق جلسه رسمی شورای امنیت سازمان ملل گفت: بعضی از کشورها می‌کوشند دیپلماسی را با استراتژی تطبیق نمایند. این اظهار‌نظر به این معناست که کشورهای مزبور می‌خواهند اقدامات سازمان‌ملل را تا پیروزی‌های بیشتر عراق در جنگ به تعویق اندازند.

هنری کیسینجر: پیروزی هریک از دو طرف درگیر در جنگ ایران و عراق موجب بروز مشکلات مختلفی برای منافع آمریکا می‌شود.

یک هیأت نظامی روسی قرار است برای یک دیدار سه روزه وارد اردن ‌شود. این هیأت ازتأسیسات نظامی و پایگاه‌های اردن که میگ‌های عراق در آن نگهداری و تدارک می‌شوند، دیدن خواهد کرد.

نخست‌وزیر فرانسه: عراق هیچ‌کاری نمی‌کند جز پس ‌گرفتن خاک خود. وی میانجی‌گری فرانسه را در بحران ایران و عراق رد کرد.

رئیس جمهور ایران: رئیس جمهور الجزایر گفته که حمله عراق به ایران توطئه‌ای است بر ضد ایران، ما این را می‌فهمیم و تمام کوشش خود را برای کمک به شما به کار می‌بریم.

منابع اردنی: فرستاده رئیس‌جمهور الجزایر که حامل پیامی برای صدام است، عازم بغداد شده است.

رئیس جمهور سوریه با شاه اردن و عربستان سعودی تماس‌هایی برای پایان دادن به جنگ عراق و جمهوری‌اسلامی برقرار می‌سازد. از سوی دیگر، انورسادات به آمریکا پیشنهاد کرد و در صورت لزوم می‌تواند از پایگاه‌های نظامی مصر استفاده کند.

حسین شاه اردن در تماس تلفنی با صدام بار دیگر بر حمایت اردن از عراق تأکید کرد.

تیپ زرهی 19 اردن مرکب از حداقل 40 تانک که در مرز اردن عراق مستقر بود، برای کمک به نیروی زمینی عراق وارد خاک این کشور شد.

شیخ زائد آل‌نهیان، رئیس امارات متحد عربی در دیدار با سفیر ایران در کویت: ما به هیچ یک از طرفین درگیری کمک نظامی و تدارکاتی نخواهیم کرد و در عوض حاضریم تمامی امکانات اقتصادی و انسانی خود را در صورت پایان زد و خورد در اختیار طرفین قرار دهیم.

بگین نخست‌وزیر اسرائیل: اسرائیل باید در تعیین موضع خود نسبت به جنگ عراق و ایران احتیاط به خرج دهد.

اکثر اعضای پارلمان اسرائیل عقیده دارند که اختلاف اسرائیل و اعراب در مقابل اختلافات ایران و عراق در درجه دوم اهمیت است.

معاون وزیر جنگ اسرائیل: اسرائیل می‌تواند موشک‌های دریا به دریا و مهمات توپخانه به ایران ارسال کند، ولی ایران باید نخست پشتیبانی خود را از شیخ‌های فلسطین متوقف سازد.

خانم گاندی از ایران و عراق خواست به جنگ پایان دهند.

سفیر جمهوری دمکراتیک خلق کره در دیدار با آقای هاشمی رفسنجانی: با توجه به اعلام حمایت‌هایی که از عراق در این جنگ شده، مشخص می‌شود که عراق در خط آمریکا عمل می‌کند و ما با مردم ایران هستیم. فیدل کاسترو: این جنگ، وحدت نیروهایی را که علیه امپریالیسم و تجاوز صهیونیستی اقدام می‌کنند، به هم می‌زند و هر دو کشور را تضعیف می‌کند.

سازمان انقلاب اسلامی جزیره‌العرب: جنگی که رژیم بعث عراق به جمهوری‌اسلامی ایران تحمیل کرد، یک نقشه آمریکایی برای ضربه زدن به انقلاب‌اسلامی است.

کنفرانس شورای صلح جهانی در صوفیه که متمایل به مسکو است، ایران و عراق را دعوت به قطع پیکارهای مسلحانه کرد.

مسائل خلیج‌فارس و اقتصاد بین‌الملل

تاچر به کارتر گفت: بریتانیا آماده است در کنفرانسی که برای کسب اطمینان از ادامه جریان نفت از تنگه هرمز در دهانه خلیج‌فارس تشکیل می‌شود، شرکت جوید.

ساندی تایمز: غرب نیاز به تضمین عبور آزاد محموله‌های نفت از تنگه هرمز در بلند‌مدت دارد.

تشکیل نیروی دریایی ویژه که در آن کشورهای مختلف شرکت داشته باشند، یکی از راه‌حل‌های احتمالی است.

سازمان بین‌المللی انرژی عنوان کرد که جنگ در دهانه خلیج‌فارس باعث به تعلیق در آمدن ارسال روزانه 2 میلیون بشکه نفت عراق و 700000 بشکه نفت ایران شده است.

از سوی دیگر، محافل اقتصادی ژاپن نگرانی خود را از جنگ ایران و عراق ابراز داشته‌اند. ژاپن با ذخیره 10 روز نفت وابستگی زیادی به نفت حوزه‌ی خلیج‌فارس دارد و در مقابل بسته‌شدن تنگه هرمزآسیب‌پذیر است.

رادیو لندن: جنگ ایران و عراق خلاف این نظریه را ثابت می‌کند که کشورهای عمده تولیده‌کننده نفت فقط به منافع خود می‌اندیشند و نفت را به میزانی که متناسب با نیازمندی‌های خود است، تولید می‌کنند و از درگیری در جنگهایی که به منافع آنها لطمه خواهد زد، خودداری خواهند کرد.

دیوید راکفلر: توقف صادرات 3/5 میلیون بشکه‌ای نفت ایران و عراق، خوشبختانه زمانی صورت می‌گیرد که ذخایر نفت برای تأمین نیازهای جهان با قیمت کنونی کاملاً کافی است.

تحلیل‌ها و تفسیرها

خبرگزاری فرانسه: در هفتمین روز جنگ، صدام یک آتش‌بس‌ فوری و آغاز مذاکره را با سه هدف پیشنهاد کرد: از یک طرف او می‌خواهد به جامعه بین‌المللی که خواستار قطع فوری جنگ شده، پاسخ دهد. ثانیاً به دنبال راهی برای پایان جنگ است تا مسئولیت عواقب آن را به عهده نگیرد. ثالثاً هدف او پیشگیری از دخالت بیگانگان به بهانه تضمین عبور نفت است.

خبرگزاری فرانسه به نقل از روزنامه کویتی الرای العام: خودداری تهران از میانجی‌گری به این معناست که به این اختلاف جنبه بین‌المللی داده تا بالاخره به یک قرارداد یالتای نفتی میان شرق و غرب منجر شود.

روزنامه السیاسه: عراق به کمک ارتش منظم خود و با یک دیپلماسی که حمایت مجامع بین‌المللی را به نفع خود برانگیخته و به دلیل ثبات داخلی، جنگ را برده است. ادامه این جنگ به ضرر ایران است، زیرا اوضاع داخلی این کشور کاملاً آشفته و مناسبات خارجی‌اش روزبه‌روز خراب‌ترمی‌شود.

رادیو لندن: محافل دیپلماتیک می‌گویند روس‌ها و آمریکایی‌ها هر قدر با یکدیگر مخالفت ورزند، مع‌الوصف به مجرد بروز بحرانی که آنها خودشان به وجود نیاورده باشند و در عین حال تعادل بین‌المللی را به مخاطره افکند، راه مذاکره و تفاهم را پیش می‌گیرند. جنگ ایران و عراق از این نوع موارد است.